Rozwój teatru greckiego. Wybitni dramatopisarze.

Teatr grecki wyrósł z uroczystości ku czci Dionizosa. Dwa razy w roku obchodzono je, świętowano, bawiono się i oglądano przygotowane widowiska. Pierwsza uroczystość organizowana w II połowie marca nosiła nazwę Dionizjów Wielkich, drugą zaś odbywaną jesienią w okresie winobrania nazywano Dionizjami Małymi (miejskimi).

Pierwotnie widowiska uświetniające te uroczystości obejmowały występy chóru oraz tańce. Ich uczestnicy występowali w maskach oraz koźlich skórach.

W VI w. p.n.e. Tespis wprowadził na scenę pierwszego aktora, który prowadził rozmowy z chórem. Ten dialog dał początek prawdziwemu teatrowi. Na przełomie VI i V w. p.n.e. Ajschylos wprowadził drugiego aktora, a w V w. p.n.e. Sofokles włączył trzeciego. Od tej pory dialogi mogli ze sobą prowadzić aktorzy w towarzystwie chóru. Starożytni nie wykraczali poza trzech aktorów równocześnie. Istotą tragedii jest tzw. sytuacja tragiczna lub tragizm, co oznacza, że z przedstawionego konfliktu nie ma jednoznacznego wyjścia.

Tragedia antyczna czerpała tematykę z mitologii, stosując zasadę trzech jedności:

- miejsca; cała akcja ma się rozgrywać w jednym miejscu
- czasu; czas trwania akcji nie może przekraczać 24 godzin
- akcji; akcja złożona tylko z jednego tematu

Zawsze wprowadzała chór, który komentował wydarzenia, podpowiadał właściwe rozwiązania, przestrzegał lub pouczał.

Jedną z głównych kategorii tragedii antycznej jest katharsis - oczyszczenie. W trakcie oglądania widz wzbudzał w sobie litość i trwogę i przeżywał proces oczyszczenia, co zapewniało mu spokój wewnętrzny. W czasie Dionizjów odbywały się konkursy dramatyczne. Autorzy mogli zgłaszać po cztery sztuki, w tym trzy tragedie i jeden dramat satyrowy. Ich wartość oceniała publiczność. Sofokles w tych konkursach zwyciężył osiemnaście razy.

Dramat nie był podzielony na akty i sceny jak dziś. Jego częściami składowymi były:

parodos - wejście chóru na scenę i śpiewanie przezeń pieśni,
dialog aktora z chórem,
epeisodion - scena przy ponownym wejściu aktora,
stasimon - stojąca pieśń chóru,
kommos - scena lamentu,
exodos-końcowa pieśń chóru.

Epeisodiony i stasimony powtarzały się kilkakrotnie. Dzisiejsza nazwa tragedia wywodzi się od słów "tragos ode".

Największymi dramaturgami starożytnej Grecji byli:

Ajschylos (525-456) - 90 sztuk, zachowało się 9 dzieł; "Prometeusz w okowach", "Odyseja", "Elektra"

Eurypides (480-406) - ok. 90 sztuk, z których znamy 17; "Elektra", "Fedra"

Sofokles (496-406) - napisał ok. 120 sztuk, z których znamy osiem; "Ajas", "Antygona", "Król Edyp", "Edyp w Kolonie", "Elektra", "Trachinki", "Filoklet"

Powrót