Istota przypowieści jako gatunku literackiego
Słowo "parabola" pochodzi z języka greckiego "parabole" i oznacza zestawienie obok siebie. Gatunek znany był już w starożytności greckiej i rzymskiej (Sokrates, Arystoteles, Kwintylian). Biblijna, a zwłaszcza ewangeliczna przypowieść różni się nieco od antycznej. Jej istotą jest porównanie dwóch składników. Pierwszy z nich wzięty jest z życia codziennego, drugi zaś leży w sferze pojęciowej.
Przypowieść ewangeliczna jest opowiadaniem zmyślonym, opartym na podobieństwie lub w zasadniczych rysach prawdopodobne, które objaśnia w stopniu dostępnym dla człowieka tajemnice królestwa niebieskiego, jego istotę i wymagania stawiane człowiekowi.
Cechy charakterystyczne przypowieści ewangelicznych :
- jest opowiadaniem prawdopodobnym, ale nie jest bajką (w bajce zdarzenia są nieprawdopodobne np. rośliny, zwierzęta rozmawiają)
- w przypowieści występują często alegorie, rozwinięte porównania, symbole, opowiadania przypowieściowe.
Wybrane przypowieści ewangeliczne - interpretacja
Przypowieść o siewcy
Jest to opowieść o człowieku, który wyszedł w pole, aby zasiać na nim ziarno. Jedno ziarno padło na drogę i zostało wydziobane przez ptaki. Drugie padło na skałę i zostało wypalone przez słońce, trzecie zaś zagłuszyły wybujałe ciernie. Jednak te ziarna, które padły na żyzną glebę wydały plony.
Siewcą jest Bóg, ziarno to słowo boże, a gleba to ludzie. Przypowieść ta mówi o tym, że tak jak te ziarna, które siał siewca tak Pan Jezus mówi do ludzi. Jednak nie zawsze jego słowa dotrą do właściwego człowieka i nie zawsze będą później spełniały jakąś rolę. Jednak na pewno - tak jak ziarna spadły na żyzną glebę i wydały plony - tak słowa Jezusa "wpadną" do właściwego serca i "wydadzą plon".
Przypowieść o synu marnotrawnym
Jest opowieścią o ojcu i dwóch synach. Jeden z nich, młodszy postanowił opuścić dom rodzinny, zabrał więc swoją część majątku i wyruszył w świat. Kiedy po pewnym czasie wrócił biedny i skruszony, ojciec wyprawił na jego cześć ucztę. Gdy starszy posłuszny syn dziwił się decyzji ojca, ten wytłumaczył mu, że cieszy się z powrotu syna, który był jak umarły, a teraz znowu ożył. Tak samo jak ten człowiek przyjął marnotrawnego syna, tak Bóg przyjmuje każdego nawróconego i cieszy się z jego powrotu.
Przypowieść o robotnikach
Chrystus utożsamia gospodarza z Bogiem, winnicę z jego królestwem, a robotników zatrudnionych do pracy o różnych porach dnia z grzesznymi ludźmi, którym Bóg hojnie daje swoje królestwo. Wszyscy, którzy przyjdą do Boga zostaną przyjęci do królestwa niebieskiego.
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie
Z tej przypowieści dowiadujemy się o postawie Samarytanina, który zlitował się nad losem rannego człowieka, który został napadnięty przez zbójców. Pomocy nie udzielił mu ani kapłan, ani Lewita, którzy przechodzili obok niego, zrobił to wróg narodu żydowskiego, Samarytanin, który opatrzył rannego Żyda, zawiózł go do gospody i zapłacił gospodarzowi za opiekę nad chorym. Samarytanin okazał się godniejszy miana człowieka, bo to on, a nie kapłan - sługa boży - jakby się mogło wydawać wypełnił przykazanie boga. Przypowieść uczy, że bliźnim jest każdy człowiek niezależnie od wiary, rasy, pokrewieństwa i każdego trzeba wspomóc w potrzebie.
Przypowieść o godach królewskich
W tej przypowieści króla powinniśmy utożsamić z bogiem, a królestwo jakim włada z królestwem niebieskim. Na ucztę tę Bóg zaprasza wszystkich ludzi, potrzebna jest tylko godna odpowiedź człowieka na boże zaproszenie - przyjęcie szaty godowej. Cały sens przypowieści zamyka się w ostatnim zdaniu : "albowiem wielu jest wezwanych, ale mało wybranych".
Przypowieść o bogaczu i Łazarzu
Bogacz za życia miał wszystko czego tylko zapragnął, natomiast Łazarz musiał żywić się odpadkami. Po śmierci bogacz cierpiał w otchłani, a Łazarza aniołowie zanieśli na łono Abrahama. Bogacz to symbol człowieka nieczułego na ludzką krzywdę i potrzeby ludzi ubogich i cierpiących. Łazarz symbolizuje ludzi, którzy za życia nie doznają szczęścia, a mimo tego nie skarżą się na swój los.