Poezja Leopolda Staffa - poezją duchowej równowagi.

1) Wiersz "Przedśpiew" pochodzi w tomiku wydanego w 1908 roku i zatytułowanego "Gałąź kwitnąca". Jest on pierwszym utworem tego tomiku. Zapowiada on niejako jego związek z klasycyzmem grecko - rzymskim.

2) Interpretacja tytułu utworu.
Słowa "przedśpiew" nie znajdziemy we współczesnym słowniku języka polskiego. Znajduje się jedynie w tzw. "Słowniku warszawskim" i oznacza śpiew poprzedzający śpiew inny, śpiew wstępny, preludium. Słowo to rzadko używane było w mowie codziennej, znaleźć go możemy w twórczości Kraszewskiego, Norwida, Sienkiewicza. Świadczy to o tym, że nadając swojemu utworowi taki właśnie tytuł Staff podkreśla jego odświętność i nietypowy charakter.

3) Motto rozpoczynające tomik "Gałąź kwitnąca" zaczerpnięte zostało z Owidiusza. Brzmi ono: "Gwiazdy wskazywane nawet najczarniejszymi palcami Etiopów nie czernieją"Utwór rozpoczyna parafraza, czyli omówienie. Staff zamiast wprost powiedzieć "Jestem Poetą ... znam" mówi :

W omówieniu tym nawiązuje poeta do epikurejczyków, którzy dyskutowali w ogrodach na temat prawdy i piękna. Podmiot liryczny w tym wierszu używa długich, wieloczłonowych zdań typowych dla poetyki klasycznej. W wierszu występują archaizmy nie stosowane współcześnie, a nadające utworowi niecodzienne, uroczyste brzmienie : gody, jako, miłowanie, przeto, tajń. Archaiczne formy fleksyjne spełniające formy uniezwyklenie i udostajnienia. Wieloepitetowość i szyk przestawny. Porównania (porównania te podobne jak w klasycyzmie są jasne, klarowne, a ich celem jest przełożenie pojęć abstrakcyjnych na język obrazu np. : myśli pogodne jako starce w sadzie, brzemienne jak grusze, jak z dzbanem na głowie niewiasta. Te trzy wyżej wymienione porównania nawiązują do trzech różnych kręgów kulturowych, jako starce w sadzie (kultura grecka), brzemienne jak grusze (kultura polska), jak z dzbanem na głowie niewiasta (kultura wschodnia)

4) Podmiot liryczny tego wiersza jest : mędrzec, filozof, czciciel gwiazd. Jest to człowiek wykształcony, posiadający duże życiowe doświadczenie (od narodzin po śmierć). Nieobce są mu radości, smutki, cierpienia, śmierć, jak mówi : "żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce" (parafraza słów Terencjusza). Swoje życiowe doświadczenie uzupełnia on filozofią starożytną. Mimo, iż wiele w życiu przeszedł, to jednak żyje w zgodzie z życiem, światem i naturą, akceptuje życie we wszystkich jego przejawach. Mimo to z całym przekonaniem stwierdza :

Staff głosi pochwałę życia, bo zdaje sobie sprawę z tego, że jest to wartość najwyższa, szczęścia zaś upatruje w kontemplacji piękna świata i na tym właśnie polega jego klasycyzm

5. "Przedśpiew" jako suma europejskiego humanizmu
a) w wierszu pojawia się wiedza Greków i Rzymian przywołana z Terencjusza i zgodna z poglądami stoików
b) pojawiają się echa filozofii i mądrości chrześcijańskiej (nauka miłości i dobroci)
c) od stoików, epikurejczyków przez św. Franciszka z Asyżu, aż po Nietschego, głoszenie radości i akceptacji życia mimo złych życiowych doświadczeń.

Powrót