Analiza i interpretacja wybranych utworów poetów europejskich (Baudelaire, Rinbaud, Verlaine).

1) Symbolizm jako kierunek artystyczny pojawił się w końcu XIX w. we Francji. nazwa kierunku wywodzi się do manifestu poety francuskiego J. Moreasa drukowanego na łamach "Le Figaro". Podłoże symbolizmu stanowiła filozofia idealistyczna, a potem odkrycia w dziedzinie psychologii. Symbolizm zwracał szczególną uwagę na tzw. jaźń bezpośrednią, głęboką, będącą podstawą poznania intuicyjnego.

2) Cechy wyróżniające sztukę symboliczną
a) rezygnacja z bezpośredniego opisu
b) szukanie ekwiwalentu zjawisk niewyrażalnych, niedostępnych rozumowi
c) symbol - dwupłaszczynowym obrazem zjawisk przedstawionych i stąd jego znaczenie bezpośrednie i aluzyjne skojarzenie.

3) Do grona najwybitniejszych europejskich poetów symbolistów zaliczamy :
- Karola Baudeloire
- Pawła Verlaine
- Artura Rinbauda

Wśród wydanych przez Baudeloira tomików poezji najbardziej szokujący wydawał się wydany w 1857 r. "Kwiaty zła". Podstawą właściwą jego poezji jest sprzeciw wobec rzeczywistości, sprzeciw natury moralnej. Wyraża się on nie tylko w kontrastowaniu brzydoty i piękna, jest to przede wszystkim sprzeciw wobec niepokonanego zła, wobec dekadencji wartości moralnych

"Padlina" (Baudelaire)
W wierszu tym spotykamy się ze specyficznym, naturalistycznym opisem martwego, rozkładającego się ciała. Czytelnika uderza wierności i drastyczność szczegółów. Wydaje się, że dosadność słów jest wręcz bezlitosna. Szokuje to tym bardziej, że utwór ów ma charakter intymnej rozmowy prowadzącej między kobietą i mężczyzną.

Opisując zwłoki Baudeloire używa takich sformułowań jak : "plugawa padlina, brzuch pełen zgnilizny, ścierwo, brzęczała na ty zgniłym brzuchu much orkiestra". Ten naturalistyczny opis stosuje poeta świadomie. Ma on uświadomić człowiekowi kim naprawdę jest, jaki będzie kres jego życia. W takim wymiarze egzystencja człowieka ma charakter tragiczny. Człowiek jest bowiem bytem przenikającym (Nietzsche) całkowicie uzależnionym od bezwzględnej natury. W wierszu tym ujawnia się dekadencki estetyzm poprzez drastyczne i brutalne obrazowanie. Głęboki pesymizm zostaje złagodzony stwierdzeniem, że w obliczu całkowitej destrukcji materii możliwe jest jednak zachowanie duszy. Dzięki Boudelairowi została wykreowana zasada "Brzydota nowym kanonem piękna"

"Spleen" (Baudeloire)
Spleen (nastrój przygnębienia, apatii, nudy). W wierszu tym przedstawiona sytuacja liryczna ma charakter dekadencki, skrajnie pesymistyczny. Niebo to "ciężka z ołowiu pokrywa i miażdży umysł". Światło dnia jest szare, a padający deszcz więzi człowieka w domu "deszcz robi ze świata olbrzymi kryminał". Poecie bowiem smugi deszczu za oknem przypominają kraty. Taka symbolika wywołuje wrażenie ciężkości, przytłumienia, apatii. Obrzydzenie i lęk wywołują nietoperze tłukące się o sklepienie i oślizłe pająki (opis naturalistyczny). Dzwony symbolizują rozpacz, krzyk bólu. Cała ta sytuacja zewnętrzna mocno oddziaływuje na psychikę i stan duszy podmiotu lirycznego "w duszy pogrzeby bez orkiestr się wloką". Wnętrze człowieka ogarnia więc lęk i apatia. Wszystkie symbole użyte w tym utworze są typowo dekadenckie "grób nocą, pogrzeb, dzwony, padający deszcz, mieszkanie przypominające więzienie". Symbole te dobrane są świadomie, mają bowiem wywołać beznadziejność i przygnębienie. Człowiek w tym świecie czuje się zagubiony, targa nim wewnętrzny niepokój i ciągła obawa o swój własny los.

"Samogłoski" (Rimbaud)
W wierszu tym poeta zastosował popularne w modernizmie zjawisko synestezji (współodczuwania). Zjawisko to polega na współwystępowaniu i kojarzeniu różnych wyrażeń umysłowych np. słuchowych i wzrokowych. W "Samogłoskach" konkretnym samogłoskom (wrażenie słuchowe) podporządkowane są odpowiednie kolory (wrażenie wzrokowe)

Powrót