Rokoko, klasycyzm, sentymentalizm – prądy artystyczne
- R o k o k o:
- Styl w sztuce i literaturze europejskiej rozwijający się od ok. 1720 do 1770-80 r. Uważany jest za ostatnią fazę baroku i zapowiedź oświecenia. Jego zaczątkiem był styl regencji, gł. W meblarstwie i dekoracji wnętrz, związany z okresem regencji Filipa Orleańskiego (1715-27).
Okres rozkwitu rokoko przypadał na lata panowania Ludwika XV. Od imienia tego króla nazwę wziął styl, który rozwinął się w tym czasie. Cechowało go dążenie do komfortu i intymności wnętrza mieszkalnego, bogactwa ornamentyki, lekkość i fantazja formy. Nastąpił w tym okresie rozkwit rzemiosła artystycznego.
- Rokoko wiązało się z kulturą dworską, a sztuka i literatura traktowane były jako zabawa i gra towarzyska. Stosowano krzywą linie i asymetrię w malarstwie. W literaturze cechował go lekki ton, swobodne traktowanie erotyki i spraw obyczajowych, wyrafinowanie, sensualizm, gry słów, intelektualnego popisu. Sprzeciwiając się z klasycyzmem łączyło rokoko sięganie do mitologii z sentymentalizmem (nastrojowością) oraz chętne przybieranie kostiumu pasterskiego. Rozwijał drobne formy wierszowane: epigramat, anakreontyk.
- K l a s y c y z m:
- Kierunek w sztukach plastycznych, literaturze, muzyce, ukształtowany pod wpływem klasycznej kultury grecko-rzymskiej. Panował od XVII do połowy XIX w. Podłoże filozoficzne prądu stanowiło zaufanie di rozumu, łączenie piękna z prawdą, wiarę w ład harmonię świata, w istnienie ponadczasowej i niezmiennej istoty zjawisk, w tym także natury ludzkiej. Klasycyzm pragnął poddać sztukę określonym normom, przeznaczał ją dla publiczności dworskiej.
- W połowie XVIII w. Pojawił się nowy kierunek zwany n e o k l a s y c y z m e m, silnie związany z ideologią oświecenia. We Francji kolejnymi jego formami były:
- styl Ludwika XVI
– pojawił się głównie w architekturze, dekoracji wnętrz i rzemiośle artystycznym. Cechowała go prostota, symetria kompozycji, harmonia form i ornamentyka oparta na wzorach antycznych.
- Dyrektoriat –
kontynuacja stylu L.XVI. Charakterystyczne dla niego są ciężkie meble o klasycznej ornamentyce oraz ubiory wzorowane na strojach greckich i rzymskich.
- Empire –
związany z panowaniem Napoleona I. Cechowała go monumentalna architektura o surowych prostych formach, ścisła symetria kompozycji, obfitość elementów dekoracyjnych (symbole władzy), ornamentyka z motywami grecko-rzymsko-egipskimi, moda oparta na wzorach antycznych.
- W Polsce odrębną odmianą klasycyzmu był tzw. Styl Stanisława Augusta, związany z osobistym mecenatem króla. Odwoływał się on do zasad
wiecznego klasycyzmu francuskiego z XVII-XVIII w.
- Klasycyzm w literaturze rozwinął się głównie we Francji. Cechowało go ścisłe przestrzeganie norm “dobrego smaku”, jasności i umiaru oraz dydaktyzm i podniosłość stylu. Uprzywilejowanymi gatunkami były: tragedia, oda, bajka, satyra, poemat epicki i opisowy
. W Polsce przedstawicielami byli: I. Krasicki, J.U. Niemcewicz, S. Trembecki.
- Cechami klasycyzmu w muzyce było ugruntowanie i rozkwit homofonii i muzyki instrumentalnej z rozgraniczeniem na formy symfoniczne , kameralne i solowe. Głównymi przedstawicielami byli: J. Haydn, W.A. Mozart, L.v. Beethoven.
- S e n t y m e n t a l i z m:
- Kierunek literacki i umysłowy z drugiej połowy XVIII w., będący wyrazem emancypancji mieszczaństwa. W opozycji do zasad racjonalizmu i klasycyzmu głosił prymat uczuć nad rozumem.
- W literaturze zaznaczył się subiektywizmem i nastrojowością (melancholia tkliwość). Odwoływał się do przeżyć wewnętrznych jako właściwej dziedziny literatury. Prawda uczuć jednostki, jej naturalne doznania i związki międzyludzkie, natura jako tło sytuacji ludzkich przeciwstawione zostają światu cywilizacji, jako światu obłudy, pozorów i osamotnienia. Rozwinął się głównie w powieści i dramacie a w Polsce również w sielance, elegii, pieśni lirycznej. Wprowadzał do poezji język mówiony, sięgał po formy poezji ludowej. Sentymentalizm stanowił jedno z ogniw prowadzących do romantyzmu.
- Wywarł wpływ na sztukę XVII wieczną, szczególnie w malarstwie “ogród sentymentalny” – typ krajobrazowego ogrodu, odznaczającego się małą skalą, stylizowaną i bogatą dekoracją architektoniczno-rzeźbiarską:
- Grecja i Rzym - świątynie;
- Chiny - mosty i pagody;
- Arabia - altanki;
