KONARSKI Stanisław (1700-1773):
Pijar, pedagog, pisarz i publicysta; wybitny reformator szkolnictwa w Polsce XVIII w. Założyciel Collegium Nobilium (elitarna szkoła dla chłopców z wyższy sfer; reformy: zniesienie kary chłosty, nauk przyrodniczych; język polski – językiem wykładniczym); autor podręczników i programów szkolnych, a także dzieł politycznych, jak “O skutecznym rad sposobie”, w których walczył o reformę sejmu, m.in. o zniesienie liberum veto.
LESZCZYŃSKI Stanisław (1677-1766):
i 1733-36 – król polski; przeciwnik Augusta II Sasa, wybrany pod naciskiem Szwedów; po ich klęsce pod Połtawą opuścił kraj; poparty przez swojego zięcia króla francuskiego Ludwika XV ponownie został wybrany królem polski. Podczas wojny sukcesyjnej wyparty przez wojska rosyjskie i saskie do Gdańska, skąd przed jego kapitulacją uciekł do Francji i abdykował w 1736r. Otrzymał w dożywocie księstwo lotaryńskie. W Polsce miał renomę dobrego go
spodarza i mecenasa kultury. Był podobnie jak Konarski przeciwnikiem liberum veto oraz napisał “Głos wolny wolność ubezpieczający”.STASZIC Stanisław (1755-1826):
Był mieszczaninem, synem burmistrza Piły. Po ukończeniu seminarium duchownego w Poznaniu wyjechał na studia zagraniczne. W Paryżu poświęcił się naukom fizycznym i przyrodniczym, zapoznając się z filozofią Buffona, autora dzieł przedstawiający ewolucyjny tok dziejów świata. Po powrocie do kraju został wychowawcą synów Andrzeja Zamoyskiego, gdzie z
apoznał się dokładnie ze sprawami polityki.Po trzecim rozbiorze zajął się badaniami geograficznymi i geologicznymi, które kontynuował w początkach następnego stulecia. W 1800r. został członkiem utworzonego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (...), a później został jego prezesem. Organizował szkolnictwo zawodowe, górnictwo i hutnictwo, założył Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie, a chłopom w swych dobrach nadał ziemię na własność.
Równie bogaty jest dorobek pisarski Staszica, gdzie oprócz rozpraw politycznych i spo
łecznych są tłumaczenia prac naukowych m.in.: “Epok natury” Buffona, dzieł literackich “Iliady” Homera. Są też jego oryginalne prace literackie z dziedziny geografii, geologii, statystyki: “O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski”.KOŁŁĄTAJ Hugo (1750-1812):
Pochodził z niezmożnej rodziny szlacheckiej na Wołyniu. W wieku 18 lat ukończył studia w Akademi Krakowskiej, uzyskując doktorat filozofii. Następnie za granicą studiował teologię i prawo, a po powrocie do kraju rozpoczął pracę w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych(...). Po powrocie do Warszawy nawiązuje kontakty z przyszłymi przywódcami stronnictwa patritycznego. W okresie Sejmu Czteroletniego nie ogranicza się do pisania rozpraw politycznych; w swoim domu organizuje ośrode
k propagandowo-informacyjny, nazwany Kuźnią Kołłątajowską. Grono 12 publicystów współdziałało tu w formowaniu opinii publicznej dla poparcia zdecydowanych reform politycznych.Kołłątaj był współtwórcą epokowej konstytucji majowej, potem współorganizował sprzysiężenie przygotowujące powstanie kościuszkowskie i uczestniczył w pracach powstańczego rządu. Po klęsce insurekcji, aresztowany przez Austriaków, 8 lat spędził w więzieniu.