„Zaklęcie” Czesława Miłosza - nawiązanie do racjonalizmu i klasycyzmu

Racjonalizm był nierozerwalnie związany z głównym prądem ideowym oświecenia - krytycyzmem. Racjonalizm, którego ojca dopatrywano się w Kartezjuszu stanowił oparcie dla krytycyzmu. Racjonalizm szczególną wagę przywiązywał do roli rozumu w poznawaniu prawdy.

Klasycyzm wyznaczał poezji cele utylitarne, zaangażowanie w społeczno-kulturowe przemiany. Klasycyzm odwołuje się do literatury starożytnej eksponując język jasny, przejrzysty, pełen harmonii i elegancji. Budowę taką reprezentuje "Zaklęcie" Miłosza.

Pochwała ludzkiego rozumu, jego możliwości poznawczych

" Piękny jest ludzki rozum i niezwyciężony"

rozum jako oparcie, nieomylne narzędzie człowieka

"Nieprzyjaciel rozpaczy, przyjaciel nadziei"

wiersz zawiera ideały rewolucji francuskiej => równość, jedność, braterstwo

"On nie zna Żyda ni Greka, niewolnika ni pana"

pochwała filozofii i poezji jako wartości służących celom utylitarnym, dydaktyczno-moralizatorskim

"I prowadzi nam rękę, więc piszemy z wielkiej litery

Prawda i Sprawiedliwość, a z małej kłamstwo i krzywda"

ogromna rola poezji i słowa jako narzędzi oddziaływania na społeczeństwo

poezja i filozofia strażnicą moralności i etyki człowieka

motyw gospodarstwa świata => fizjokratyzm

"W zarząd oddając nam wspólne gospodarstwo świata"

ideały prawdy i sprawiedliwości
optymizm i wiara w wartości humanistyczne i szeroko pojęty humanizm mający moc ocalającą człowieka i świat

"Piękna i bardzo młoda jest Filo-Sofija
I sprzymierzona z nią poezja w służbie Dobrego"

poezja i filozofia sprzężona z rozumem zwyciężają czas i przeciwności

Budowa wiersza:

forma rozprawki, dyskursy filozoficznej

stylizacja na kaznodziejski patos

personifikacja filozofii, natury, rozumu

proste epitety

kontrasty (rozum - zło , prawda - kłamstwo)